با شروع فصل سرما، داشتن یک سیستم گرمایشی مناسب و کارآمد در فضاهای داخلی اهمیت ویژه ای پیدا می کند. فن کویل ها یکی از پرکاربردترین تجهیزات در سیستم های تهویه مطبوع مرکزی به شمار می روند که وظیفه گرمایش محیط را بر عهده دارند. این دستگاه های پرطرفدار، با استفاده از آب گرم، هوای محیط را در شرایط مطلوب و دلپذیر نگه می دارند. با این حال، گاهی ممکن است فن کویل ها به درستی کار نکنند و از گرم کردن فضا ناتوان باشند.
بسیاری از کاربران با مشکل رایجی تحت عنوان «چرا فن کویل گرم نمی کند و باد گرم نمی زند؟» مواجه می شوند که می تواند ناشی از علل گوناگونی باشد. عدم شناخت این دلایل و برطرف نکردن به موقع آن ها، سبب اختلال در آسایش ساکنین و حتی آسیب به قطعات فن کویل خواهد شد. از این رو، در این مقاله قصد داریم به بررسی علل اصلی بروز این مشکل و راهکارهای رفع آن بپردازیم. با ما همراه باشید.
طرز کار سیستم فن کویل
پیش از پرداختن به دلایل گرم نکردن فن کویل، لازم است نگاهی گذرا به ساختار و نحوه عملکرد این دستگاه بیندازیم تا بهتر بتوانیم مشکلات احتمالی را شناسایی و برطرف کنیم.
اجزای اصلی فن کویل
یک دستگاه فن کویل از چند جزء اصلی تشکیل شده است:
- کویل: شبکه ای متشکل از لوله های مسی ظریف که آب گرم از درون آن ها عبور می کند.
- فن: وظیفه دمیدن هوا به روی کویل های حاوی آب گرم را دارد.
- فیلتر: مسئول تصفیه هوای محیط و جذب آلاینده هاست.
- موتور فن: نیروی لازم برای چرخش فن را تأمین می کند.
- ترموستات: تنظیم کننده دمای مطلوب محیط است.
- شیرهای ورودی و خروجی: جریان آب در کویل ها را کنترل می کنند.
فرآیند گرمایش هوا توسط فن کویل
وقتی ترموستات فن کویل، دمای محیط را پایین تر از حد تنظیم شده تشخیص دهد، پمپ سیستم را فعال می کند تا آب گرم وارد کویل های دستگاه شود. به محض ورود آب گرم، کویل های مسی شروع به گرم شدن می کنند. در این حین، فن مشغول به کار می شود و هوای سرد محیط را از روی کویل های گرم عبور می دهد. در اثر این فرآیند، هوا گرم شده و پس از عبور از فیلترها و تصفیه شدن، وارد فضای اتاق می گردد. این چرخه تا زمان رسیدن به دمای مطلوب و خاموش شدن سیستم توسط ترموستات ادامه می یابد.
اختلال در هر یک از مراحل فوق یا نقص در اجزای فن کویل می تواند منجر به بروز مشکل «چرا فن کویل گرم نمی کند و باد گرم نمی زند؟» شود که در ادامه به تشریح آن ها خواهیم پرداخت.
دلایل رایج گرم نکردن فن کویل
حال که با نحوه کارکرد فن کویل آشنا شدیم، بهتر می توانیم علل احتمالی بروز مشکل گرم نکردن و باد گرم نزدن این دستگاه را بررسی کنیم.
1. مشکل در چرخش آب گرم
یکی از شایع ترین دلایلی که سبب می شود فن کویل گرم نکند، وجود اختلال در جریان آب گرم درون کویل هاست. این مشکل می تواند ناشی از عوامل زیر باشد:
- گرفتگی یا نشتی لوله های آب: رسوبات معدنی، زنگ زدگی یا وجود اشیای خارجی می توانند باعث انسداد لوله های حامل آب گرم شوند. همچنین، نشتی احتمالی در اتصالات یا شکستگی لوله ها، مانع از گردش صحیح آب گرم در کویل ها خواهد شد. در نتیجه، کویل ها به درستی گرم نمی شوند و فن کویل قادر به تولید هوای گرم نخواهد بود.
- خرابی پمپ آب گرم: پمپ وظیفه به گردش درآوردن آب گرم در سیستم را بر عهده دارد. خرابی یا عملکرد نامناسب پمپ، جریان آب گرم به سمت کویل ها را مختل می کند. در این صورت، با وجود داغ بودن آب در دیگ، فن کویل همچنان هوای سرد تولید خواهد کرد.
- وجود هوا در سیستم: حضور حباب های هوا در مسیر لوله کشی، یکی دیگر از موانع حرکت روان آب گرم است. این حالت به خصوص پس از تعمیرات یا راه اندازی مجدد سیستم رخ می دهد. رفع این مشکل مستلزم هواگیری لوله های ورودی و خروجی فن کویل خواهد بود.
2. اختلال در کارکرد فن
فن یکی از مهم ترین بخش های فن کویل محسوب می شود که مسئولیت انتقال گرمای کویل ها به هوای محیط را بر عهده دارد. هرگونه نقص در عملکرد فن می تواند پاسخی برای پرسش «چرا فن کویل گرم نمی کند و باد گرم نمی زند؟» باشد.
- خرابی موتور فن: موتور الکتریکی نیروی محرکه فن را تأمین می کند. در صورت بروز مشکل در این موتور، فن نخواهد چرخید و گرمای تولیدشده در کویل ها به هوای اتاق منتقل نمی شود؛ در نتیجه با وجود گرم بودن کویل ها، فن کویل هوای گرم تولید نخواهد کرد.
- شکستگی تسمه فن: در برخی مدل های قدیمی فن کویل، نیروی موتور توسط تسمه به پروانه فن منتقل می شود. پارگی یا شل شدن این تسمه، مانع از چرخش فن می شود و فن کویل علی رغم داشتن آب گرم، باد گرم تولید نمی کند.
- مشکل در سنسورها و ترموستات: گاهی اوقات فن کویل به دلیل خرابی سنسورها یا عدم تنظیم صحیح ترموستات، زودتر از موعد خاموش می شود. در این شرایط، کویل ها فرصت کافی برای گرم شدن ندارند و فن کویل نمی تواند به درستی هوا را گرم کند.
3. آسیب دیدگی کویل ها
کویل ها قلب تپنده فن کویل هستند و نقش مبدل حرارتی را ایفا می کنند. هرگونه آسیب یا گرفتگی در این اجزای کلیدی، می تواند فرآیند گرمایش را با مشکل مواجه سازد.
- پوسیدگی و سوراخ شدن کویل ها: به مرور زمان، کویل های مسی در معرض پوسیدگی و سوراخ شدن قرار می گیرند. وقتی آب گرم از این سوراخ ها نشت می کند، فشار آب درون کویل ها افت می کند و میزان حرارت انتقال یافته به هوای عبوری کاهش می یابد. در نتیجه، با وجود فعالیت پمپ و فن، فن کویل گرم نمی کند و باد خنک یا ولرم تولید می کند.
- رسوب و گرفتگی کویل ها: در مناطقی که آب سخت و حاوی املاح فراوان است، رسوبات معدنی به تدریج در داخل لوله های کویل انباشته می شوند. این امر سطح تماس آب گرم با کویل ها را کاهش می دهد و میزان انتقال گرمای کویل ها به هوا را محدود می کند. وجود گرد و غبار، چربی و سایر آلاینده ها بر روی سطح بیرونی کویل ها نیز مانع از جذب حرارت توسط هوای عبوری می شود. تجمع هر دوی این عوامل در کنار یکدیگر، پاسخی برای سؤال «چرا فن کویل گرم نمی کند و باد گرم نمی زند؟» خواهد بود.
4. مسائل مربوط به تنظیمات
حتی اگر فن کویل از نظر فنی سالم باشد، تنظیمات نادرست می تواند کارکرد آن را با اختلال مواجه سازد.
- تنظیم نادرست دمای ترموستات: اگر دمای تنظیم شده روی ترموستات پایین تر از دمای محیط باشد، فن کویل گرم نخواهد کرد. به عنوان مثال، تنظیم دمای ترموستات روی 20 درجه سانتی گراد در حالی که دمای اتاق 25 درجه است، مانع از روشن شدن سیستم گرمایشی خواهد شد. بنابراین، همواره از تنظیم بودن ترموستات روی دمای مناسب اطمینان حاصل کنید.
- خاموش بودن سیستم یا حالت تابستانه: پیش از جستجوی عیوب، ابتدا از روشن بودن کلید اصلی فن کویل مطمئن شوید. همچنین، اگر فن کویل شما دارای سوئیچ تغییر وضعیت زمستانه/ تابستانه است، حتماً آن را در حالت زمستانه قرار دهید. قرار داشتن این سوئیچ در حالت تابستانه، حتی با وجود پایین بودن دمای محیط، مانع از گرم کردن فن کویل خواهد شد.
با بررسی و رفع هر یک از مشکلات فوق، به احتمال زیاد فن کویل مجدداً قادر به تولید هوای گرم خواهد بود؛ اما در صورت پابرجا ماندن مشکل، لازم است اقدامات عیب یابی و تعمیر تخصصی تری صورت گیرد که در بخش بعد به آن ها اشاره خواهیم کرد.
نحوه عیب یابی و رفع مشکل گرم نکردن فن کویل
وقتی با مشکل «چرا فن کویل گرم نمی کند و باد گرم نمی زند؟» مواجه می شوید، پیش از تماس با تعمیرکار، برخی اقدامات ساده را می توانید خودتان انجام دهید:
- بررسی چشمی و شنیداری: با نگاهی دقیق به اجزای فن کویل مثل موتور، تسمه، کویل ها و اتصالات، وجود هرگونه آسیب ظاهری، شکستگی یا نشتی را کنترل کنید. همچنین به صدای غیرعادی یا لرزش بیش ازحد دستگاه هنگام کار توجه داشته باشید.
- هواگیری و بررسی لوله های آب: شیر هواگیری فن کویل را باز کنید تا هوای احتمالی داخل لوله ها خارج شود. وجود نشتی یا شکستگی در مسیر لوله کشی آب گرم را بررسی نمایید.
- کنترل فن و موتور: از محکم بودن اتصالات برقی موتور و سالم بودن تسمه فن اطمینان حاصل کنید. در صورت مشاهده کثیفی یا گرد و غبار، با یک برس نرم یا جاروبرقی به تمیز کردن این قسمت ها بپردازید.
- تمیزکاری و رسوب زدایی: با استفاده از مواد شوینده مخصوص یا محلول آب و جوش شیرین، کویل های حرارتی را تمیز کرده و رسوبات احتمالی را از بین ببرید. توجه داشته باشید این کار باید به دقت و با رعایت نکات ایمنی انجام شود.
- تنظیم مجدد ترموستات: حتماً یک بار دیگر از درست بودن تنظیمات ترموستات و تطابق آن با دمای مورد نظرتان مطمئن شوید.
اگر پس از انجام این اقدامات، فن کویل همچنان گرم نمی کرد، احتمالاً یک مشکل تخصصی تر وجود دارد که برطرف کردن آن نیازمند تخصص و ابزارهای ویژه است. در این شرایط توصیه می شود از یک تعمیرکار باتجربه و ماهر کمک بگیرید.
اگر فن کویل گرم نمی کند شاید بخاطر این موارد است
پیشگیری همواره بهتر از درمان است. با انجام برخی اقدامات پیشگیرانه، نه تنها می توانید از بروز مشکل «چرا فن کویل گرم نمی کند و باد گرم نمی زند؟» جلوگیری کنید، بلکه طول عمر و کارایی دستگاه را نیز افزایش خواهید داد.
سرویس و نگهداری دوره ای
یکی از مهم ترین راه های حفظ سلامت و عملکرد بهینه فن کویل، انجام سرویس های دوره ای منظم است. بهتر است هر 6 ماه یک بار، از یک متخصص بخواهید تا ضمن بازدید کلی دستگاه، اقداماتی مثل روغن کاری قطعات متحرک، بررسی اتصالات الکتریکی، تمیزکاری کویل ها و کنترل شیرهای آب را انجام دهد. این کار به شناسایی و رفع به موقع ایرادات احتمالی کمک شایانی می کند.
تمیز نگه داشتن فیلترها
فیلترهای فن کویل علاوه بر تصفیه هوای ورودی به محیط، با جذب گرد و غبار از کاهش کارایی کویل ها نیز جلوگیری می کنند. توصیه می شود هر ماه یک بار، فیلترها را از دستگاه جدا کرده و آن ها را با آب و مواد شوینده ملایم بشویید. پس از خشک شدن کامل، می توانید فیلترها را مجدداً در جای خود قرار دهید. در صورت مشاهده پارگی یا آسیب دیدگی، فیلتر را با یک نمونه نو و مرغوب جایگزین کنید.
استفاده بهینه از سیستم فن کویل
نحوه استفاده شما از فن کویل در افزایش طول عمر آن بسیار مؤثر است. دمای محیط را بیش ازحد بالا تنظیم نکنید تا فشار کمتری به دستگاه وارد شود. در فصل زمستان، دمای 20 الی 22 درجه سانتی گراد، دمای ایده آلی برای داخل ساختمان است. همچنین، از قرار دادن وسایل و مبلمان در مقابل خروجی هوای دستگاه خودداری کنید چراکه باعث اختلال در گردش هوا و افزایش مصرف انرژی می شود.
انتخاب و نصب اصولی فن کویل
اگر هنوز فن کویل نخریده اید، در انتخاب خود دقت کنید. با توجه به ابعاد و نوع کاربری فضا، یک فن کویل با ظرفیت مناسب را برگزینید. برای مثال، یک فن کویل کم ظرفیت برای یک سالن بزرگ، به طور مداوم تحت فشار خواهد بود. از طرف دیگر، استفاده از یک فن کویل پرقدرت برای یک اتاق کوچک هم باعث هدر رفتن انرژی می شود. همچنین، نصب فن کویل را به افراد متخصص و باتجربه بسپارید. جانمایی و اتصالات نادرست، در بروز مشکلاتی مانند گرم نکردن فن کویل نقش به سزایی دارند.
به طور کل اینکه چرا فن کویل گرم نمی کند و باد خنک زدن آن یکی از شایع ترین مشکلاتی است که کاربران فن کویل با آن مواجه می شوند. همان طور که در این مقاله بیان شد، علل بروز این ایراد می تواند متنوع باشد؛ از مشکل در چرخش آب گرم تا اختلال در عملکرد فن، از آسیب دیدگی کویل ها تا تنظیمات نادرست ترموستات.
خوشبختانه با انجام برخی بررسی های ساده و اقدامات پیشگیرانه مثل سرویس منظم، تمیز نگه داشتن فیلترها، استفاده صحیح و انتخاب دقیق فن کویل، می توان از بروز این مشکلات تا حد زیادی جلوگیری کرد. در صورت عدم رفع ایراد با وجود انجام اقدامات اولیه، بهتر است حتماً از یک تعمیرکار متخصص کمک گرفت تا ضمن عیب یابی دقیق، نسبت به تعمیر تخصصی فن کویل اقدام نماید.
به یاد داشته باشید که عملکرد صحیح فن کویل نه تنها آسایش و راحتی شما را در پی دارد، بلکه در کاهش مصرف انرژی و افزایش ایمنی ساختمان نیز مؤثر است. پس همواره به نشانه های بروز ایراد در فن کویل توجه کنید و در صورت مواجهه با هرگونه مشکل، در اسرع وقت برای رفع آن اقدام نمایید. با رعایت توصیه های گفته شده، می توانید کارایی و طول عمر فن کویل خود را تا حد چشمگیری ارتقا دهید.
